risico bij afschaling reguliere zorg: beperking van mobiliteit zet zelfredzaamheid van kwetsbare ouderen onder druk
Whitepaper:
Ons PROM onderzoek is gebundeld in een handig naslagwerk over de effectiviteit van orthopedische hulpmiddelen! Een musthave voor iedereen die over dit onderwerp meer wil weten. Bestel nu via Bol.com of download op ons platform voor zorgprofessionals.
Wouter Akkerman, Esther Mik en Jan Willem van der Windt
LIVIT ORTHOPEDIE
De uitbraak van het coronavirus heeft grote gevolgen voor de zorg voor (kwetsbare) ouderen. Eenzaamheid door coronavirus dreigt. Zorg wordt anders georganiseerd. Niet-noodzakelijke, uitstelbare (thuis)zorg en huishoudelijke hulp kan op veel plekken in Nederland tijdelijk niet worden geleverd. Door gebrek aan zorgpersoneel of door de contact beperkende maatregelen. Het is inmiddels duidelijk geworden dat we met een veel langere periode te maken hebben waarin het coronavirus ons leven en de zorg van ouderen blijft beheersen. Aangezien voldoende beweging een samenhang heeft met alle domeinen van kwetsbaarheid, is het aan te raden beweeginterventies niet te vergeten bij continuering van zorg tijdens de tweede golf. Wij roepen dan ook op om er alles aan te doen om de reguliere zorg zo efficiënt mogelijk in te richten om de bewezen effectiviteit van orthopedische hulpmiddelen juist voor de kwetsbare ouderen beschikbaar en bereikbaar te houden.
1 November 2020 [Editie 23, Volume 3]
De achterstand van de eerste golf is nog lang niet ingehaald, ook voor orthopedische hulpmiddelen
risico bij afschalen zorg: beperking van mobiliteit zet zelfredzaamheid van kwetsbare ouderen onder druk
UITSTEL HEEFT GROTE GEVOLGEN De contact beperkende maatregelen die getroffen zijn om de gevolgen van het coronavirus in te dammen, hebben consequenties voor de continuering van reguliere zorg voor kwetsbare ouderen die voor hun mobiliteit zijn aangewezen op een hulpmiddel. Belangrijk aspect hierin is dat de (preventieve) mobiliteitsverbetering door het gebruik van een orthopedisch hulpmiddel geleverd dient te worden om te voorkomen dat de reeds overbelaste verpleegkundigen en verzorgenden in zorginstellingen en wijkverpleging niet extra worden belast met zorg voor deze groep. De achterstand van de eerste golf is nog lang niet ingehaald, zo wordt van verschillende zijden gewaarschuwd. Ook in het verstrekken van orthopedische hulpmiddelen is de achterstand inmiddels sterk opgelopen. Wij zijn continu in contact met verwijzers in ziekenhuizen, revalidatiecentra en overige zorginstellingen om samen te bepalen hoe en waar we de zorg voor onze cliënten het beste kunnen organiseren. Zeker in deze tijd van verschil in afschaling tussen ziekenhuizen is het belangrijk dat de eerste en tweede lijns zorgverleners nauw met elkaar samenwerken. Het is van groot belang dat we de reguliere zorg toegankelijk houden en efficiënt aanpakken. De uitstel van zirg van dit jaar kan op de korte en lange termijn enorme gevolgen hebben en een nog grotere aanspraak maken op het zorgsysteem. Daarnaast verwachten wij dat patiënten vanwege hun kwetsbaarheid door onderliggende chronische aandoeningen, zorg uitstellen. Dat zou, los van flink oplopende zorgkosten als gevolg van complicaties,een hoog patiëntrisico met zich mee kunnen brengen. Het is dus van groot belang dat we er alles aan doen om de juiste zorg te blijven bieden en daarvoor gebruik te kunnen maken van innovatieve methoden en behandelvormen. Onze klanten zijn voor hun mobiliteit afhankelijk van orthopedische hulpmiddelenzorg. Onze hulpmiddelen zijn daarmee onderdeel van primaire levensbehoeften, echter niet te beschouwen als urgent waardoor het risico bestaat dat onze zorg zou wederom uitgesteld zou kunnen worden, omdat voorrang wordt gegeven aan acute zorg en in centra eerst coronapatiënten gaan revalideren. Belang van goede zorg voor kwetsbare ouderen Ouderen blijven steeds langer zelfstandig thuis wonen. De meeste ouderen zijn prima in staat om eigen regie te voeren over hun leven en daarmee die zelfstandigheid te behouden. Een deel van de ouderen lukt dat niet en heeft bijvoorbeeld hulp nodig in de vorm van een (orthopedisch) hulpmiddel. We spreken dan over kwetsbare ouderen. Kwetsbaarheid kan zich op allerlei manieren uiten. De ene oudere heeft bijvoorbeeld moeite met boodschappen doen, terwijl de andere oudere last heeft van vergeetachtigheid. We onderscheiden dan ook 4 domeinen waarop ouderen kwetsbaar kunnen zijn: fysieke; belemmeringen door verlies in fysiek functioneren door bv gewichtsverlies, evenwicht, vermoeidheid, cognitieve; belemmeringen in cognitie, zoals geheugen en flexibiliteit, sociale; belemmeringen door eenzaamheid of verlies van sociale steun en psychische kwetsbaarheid belemmeringen door psychische aandoeningen, zoals een depressie. De kwetsbaarheid van ouderen neemt toe naarmate de leeftijd stijgt. In de jongere groepen gaat het vooral om psychische kwetsbaarheid, en dat verschuift via fysieke en sociale kwetsbaarheid naar vooral cognitieve kwetsbaarheid in de hoogste leeftijdsgroepen. Voldoende beweging van invloed op alle domeinen van kwetsbaarheid Aangezien voldoende beweging een samenhang heeft met alle domeinen van kwetsbaarheid is het aan te raden beweeginterventies niet te vergeten bij de opstart van de zorg na de contact maatregelen. Een groot deel van de 55-plussers beweegt te weinig, terwijl voldoende bewegen de basis is voor het behoud van fysieke capaciteiten, mobiliteit en zelfredzaamheid. Bij volwassenen verhoogt weinig bewegen het risico op veel verschillende (chronische) aandoeningen, zoals hart- en vaataandoeningen, diabetes (type 2), en depressieve symptomen. De groep ouderen die weinig beweegt heeft vaker botbreuken (vooral vaker een heupfractuur), heeft meer last van verlies van spierkracht, en gaat sterker achteruit in loopsnelheid. Verder is het aannemelijk dat ook de kans hoger is op het krijgen van lichamelijke beperkingen en cognitieve achteruitgang, dementie en Alzheimer. Mensen die gezonder, fitter en meer zelfredzaam zijn hoeven minder vaak een beroep te doen op ondersteuning vanuit het zorgsysteem. Bewegingsrichtlijnen zelden gehaald Naarmate mensen ouder worden voldoen ze steeds minder vaak aan de beweegrichtlijnen. In de (nieuwe) beweegrichtlijnen uit 2017 zijn naast criteria voor de minimale hoeveelheid matig intensief bewegen van 150 minuten per week ook kracht- en balansoefeningen meegenomen. Al in de groep 50-60 jarigen voldoet slechts 45% aan de nieuwe beweegrichtlijnen. Dat blijft vrijwel stabiel in de groep tussen 60 en 70, met bijna 44%. In de groep 70 tot 80 en 80-plus daalt dat percentage veel sterker, tot respectievelijk 33 en 16%. Oorzaken van weinig bewegen onder 55-plussers De fysieke belemmeringen die mensen ervaren bij bewegen zijn vaak een reden om niet of minder te bewegen dan gewenst. Denk aan pijn, niet vol kunnen houden, problemen met gezichtsvermogen of balansproblemen. Andere oorzaken liggen meer in de sfeer van mentale belemmeringen. Denk aan angsten om het niet vol te kunnen houden, om te vallen, voor (verergering van) pijn, en voor verergering van aandoeningen. Daarnaast zijn er nog de psychische en cognitieve aandoeningen, waaronder depressie en dementie, die er voor zorgen dat mensen geen initiatief nemen om te bewegen. Orthopedische hulpmiddelen helpen direct bij bewegen. Het is belangrijk voor de preventieve werking dat ouderen blijvend meer bewegen, waardoor mensen winst kunnen behalen ten aanzien van gezondheid, mobiliteit en fysiek functioneren. Bij hulpmiddelenzorg is het verzamelen van informatie over de uitkomsten van het gebruik van hulpmiddelen groeiende. Uitkomstgerichte zorg bieden betekent dat bij de keuze van een behandeling wordt gekeken naar wat het beste past bij de specifieke situatie van de patiënt, hulpmiddelengebruiker of cliënt, om zo betere gezamenlijke beslissingen te kunnen nemen. Om de effectiviteit van orthopedische hulpmiddelen aan te tonen is Livit sinds 2016 een effectiviteit studie gestart en zijn klanten vragen gesteld over de effectiviteit gemeten in gewonnen ADL (Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen) door de orthopedische hulpmiddelen. Voorbeeld van orthopedische schoenen Het doel van orthopedische schoenen is het optimaliseren van loopcomfort en het zorgen voor meer bewegingsvrijheid van de gebruikers. Uit het resultaat blijkt dat orthopedische schoenen ervoor zorgen dat 60% van de respondenten weer een flinke wandeling kan maken of bijvoorbeeld weer naar een winkel in de buurt kan lopen. Uit effectiviteitsonderzoek van Livit blijkt dat 50% meer bewegingsvrijheid ervaart door inzet van orthopedische schoenen! Door het gebruik van orthopedische schoenen is de ADL Factor met 51% gestegen, van een 4,8 naar een 7,3. De mobiliteit is sterk verbeterd, de groep die alleen in huis kan lopen is met ¾ gereduceerd en de groep die weer een flinke wandeling kan maken is 3x gegroeid. Daarmee dragen orthopedische schoenen sterk bij aan de mobiliteit van onze klanten. Loopmogelijkheden met orthopedische schoenen sterk gestegen. Het doel van orthopedische schoenen is het optimaliseren van loopcomfort en het zorgen voor meer bewegingsvrijheid van de gebruikers. Uit het resultaat blijkt dat orthopedische schoenen ervoor zorgen dat 60% van de respondenten weer een flinke wandeling kan maken of bijvoorbeeld weer naar een winkel in de buurt kan lopen.60% van onze klanten met orthopedische schoenen geven aan weer een flinke wandeling te kunnen maken (29%) of naar de winkel kan in de buurt (32%). Slechts 9% is beperkt tot de eigen woonomgeving. Voorbeeld therapeutisch elastische kousen Langdurig zitten en weinig bewegen kunnen klachten in uw benen veroorzaken. De kuitspierpomp, die een belangrijke rol speelt bij de afvoer van bloed en afvalstoffen, wordt dan te weinig gebruikt. De druk in de bloedvaten neemt toe, waardoor ze wijder worden. De kleppen in de bloedvaten kunnen dan niet meer goed sluiten. Bloed, met daarin vocht en afvalstoffen, wordt dan onvoldoende afgevoerd. Door met een steunkous van buitenaf druk op het been uit te oefenen sluiten de kleppen beter, wordt de bloedsomloop gestimuleerd en wordt de afvoer van bloed en lymfevocht bevorderd. Steunkousen kunnen de oorzaak van klachten niet wegnemen, maar klachten wel verminderen tijdens het dragen. Dit wordt ook wel compressietherapie genoemd. Uit onderzoek van Livit blijkt dat therapeutisch elastische kousen aantoonbaar bijdragen aan een betere mobiliteit, 62% ervaart verbetering van de klachten en 32% ervaart dat de klachten stabiliseren. Ook blijkt dat een betere pasvorm het gebruiksgemak verhoogt, de tevredenheid is met 80% gestegen en meer dan de helft geeft zelfs een 9 of 10. Opstart orthopedische hulpmiddelenzorg na de corona crisis. Wij hebben een aantal ideeën uitgewerkt om electieve zorgvraag zo efficiënt mogelijk in te vullen. Online poortwachtersfunctie voor een efficiënte afhandeling van de zorgvraag Toe te passen bij compressie-, mobiliteits- en gewrichtsproblematiek om de huisarts te ontlasten en te voorkomen dat patiënten onterecht naar de tweede lijn worden verwezen. Onze klanten of patiënten bevinden zich voor genoemde problematieken voornamelijk in instellingen of in de thuissituatie. Met een diagnostische vragenlijst (een digitaal protocol) toegespitst op de aandoening, kunnen patiënten of hun mantelzorgers, thuiszorg of andere verzorgers een verwijzing formuleren. Het digitale protocol dient als medische indicatie (verwijzing). Om onder-verzorging of over-verzorging te voorkomen, zijn aan de diagnostische vragenlijst contra-indicaties toegevoegd. Hierdoor kan de route naar een (huis)arts geadviseerd worden. Met deze maatregel denken wij bij te kunnen dragen aan het beheersen van de toestroom van patiënten in de eerste lijn. Ook hier kunnen we doelmatigheid toetsen. Verwijzing huisarts voldoende bij laag complexe functioneringsproblemen Toe te passen bij compressie-, mobiliteits- en gewrichtsproblematiek, wanneer sprake is van laag-complexe stoornissen aan het bewegingsapparaat. Een verwijzing van de huisarts of podotherapeut zou afdoende moeten zijn en voorkomt een enorme toestroom van patiënten naar de tweedelijnszorg. Waardoor wachtlijsten nog meer kunnen oplopen en patiënten nog later zorg ontvangen dan nodig is. Voorkomen van zorg mijden Veel van de kwetsbare ouderen moeten in deze tijd het met minder (mantel)zorg doen. Het risico bestaat dat zij zorg gaan mijden omdat de hulp die voorheen nodig was om zorg aan te vragen of te organiseren weg is gevallen. Wij roepen VWS op om het eigen risico te laten vervallen of te verdelen over 2020 en 2021 omdat het eigen risico 2020 door sommigen mogelijk al is geconsumeerd en uit solidariteit ook deze groep hetzelfde voordeel zou moeten hebben. Wij zouden dit willen voorstellen aan VWS en willen de zorgverzekeraars vragen dit te ondersteunen. Zorg op afstand Livit trekt graag de kar als het gaat om de toepassing van e-health om de service voor onze klanten makkelijker en efficiënter te maken.Het aanvragen van herhaalrecepten via internet, online een afspraak maken, vragen stellen over bestaande klachten aan de zorgverlener via internet en thuis gezondheidsmetingen verrichten om deze via internet aan de zorgverlener door te geven. Met het bieden van zorg op afstand hebben we de voordelen van goede digitale zorg in deze corona crisis tijd kunnen ervaren. We willen daar waar digitalisering inmiddels is ingezet continueren om de electieve zorg het hoofd te bieden. Telefonisch consult In de corona preventiemaatregelen, die in de eerste golf zijn toegepast, wordt aangegeven dat cruciale contactberoepen waar Livit toebehoort, zoveel mogelijk moeten handelen op basis van een online- of telefonisch consult. Livit heeft sinds die tijd veel ervaring opgedaan in het werken met een telefonisch consult protocol voor nazorg en evaluatie. Waar nodig en mogelijk geacht, na doorlopen van een protocol en na toestemming van de klant, wordt een herhalingsvoorziening aangevraagd. Op deze manier hebben wij bewezen dat we de service en mobiliteit konden blijven bieden aan onze klanten als dat noodzakelijk bleek. Alleen wanneer dat echt nodig mocht zijn, werd een afspraak gemaakt met een adviseur op een van onze locaties. Het fysieke contact werd tot een minimum beperkt. Hiermee werd de veiligheid in acht genomen voor onze patiënten en medewerkers. Wij zien deze werkwijze ook nu van grote toegevoegde waarde nu de tweede golf in volle hevigheid heeft toegeslagen. Conclusie De uitbraak van het coronavirus heeft grote gevolgen voor de zorg voor (kwetsbare)ouderen. Eenzaamheid door coronavirus dreigt. Fysiek contact wordt beperkt en de zorg is anders georganiseerd of uitgesteld. Het is helder dat we te maken hebben met een veel langere periode dan initieel gehoopt waarin het coronavirus ons leven en de zorg van ouderen blijft beheersen. Wij roepen dan ook op om er alles aan te doen om zorg voor het verstrekken van orthopedische hulpmiddelen zo efficiënt mogelijk in te richten om de bewezen effectiviteit van orthopedische hulpmiddelen ook voor de kwetsbare ouderen beschikbaar en bereikbaar te houden en daarmee de mobiliteit en zelfredzaamheid van deze groep te bevorderen. Bronnen: LemmensL, Herber G, Schooneveldt B, Rietman L, Blokstra A, Spijkerman A.Goede preventieve ouderenzorg: welke elementen zijn van belang?. RIVM 2016. Physical activity and risk of chronic deseases. Background document to the Dutch physical activity guidelines 2017. Health Council of the Netherlands 2017. Beweegrichtlijnen 2017 Slot-Heijs J., Collard D, Preller L.Succesvolle strategieën om de impact van beweeginterventies ter preventie van cognitieve achteruitgang te vergroten. Mulier Instituut, Kenniscentrum Sport 2017. https://www.loketgezondleven.nl/ leefstijlinterventies/wat-werkt-dossiers /wat-werkt-ouderen-en-bewegen Nijland S, Preller L, Kalkman I, Willemsen N.Werkzame elementen van beweeginterventies voor ouderen. Kenniscentrum Sport 2018. Whitepaper, 50% gewonnen aan mobiliteit met orthopedische schoenen, zorgprofessionals.livit.nl, 2019 Whitepaper compressietherapie, zorgprofessionals.livit.nl
bewezen effectief uit prom onderzoek
resultaten PROM onderzoek effectiviteit van ORTHOPEDISCHE SCHOENEN
Onderzoeksopzet ziet er als volgt uit: Periode: okt 2018 t/m juni 2019 Benaderde klanten: 1.940 Reacties: 582 (30% respons) In dit onderzoek is de ADL factor gedefinieerd als het gewogen gemiddelde van de verschillende mobiliteitsklassen op een schaal van 0 - 10.
Figuur 2: resultaten Livit PROM onderzoek gemeten in ADL factor voor periode '18 - '19
Algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) zijn de handelingen die mensen dagelijks in het gewone leven verrichten. Het begrip wordt vooral in de zorg gebruikt om te bepalen in hoeverre iemand zelfredzaam is. Iemand die heel weinig ADL-verrichtingen zelf kan doen zal veel hulp nodig hebben. Door de ADL te verhogen met een orthopedisch hulpmiddel draagt dit direct bij aan het verhogen van de zelfredzaamheid van onze klanten.
dragen van orthopedische schoenen zijn bewezen effectief – sterke toename van mobiliteit onder onze klanten
Figuur 3: mate van mobiliteit ingedeeld per mobiliteitsklasse met en zonder het dragen van orthopedische schoenen
Wouter Akkerman (Directeur Operationeel Management), Esther Mik (Directeur Zorg en Alianties) en Jan Willem van der Windt (CEO)
