Figuur 1: Resultaten Livit patiënt gerapporteerde uitkomstmetingen over effectiviteit van orthopedische schoenen, periode jan / sep 2018
Hermann Wessendorf, Carlijn Renee, Esther Mik, Jan Willem van der Windt
LIVIT ORTHOPEDIE
Transparantie in de zorg is een belangrijk thema om de kwaliteit ervan inzichtelijk te maken. In 2017 is Livit gestart met een onderzoek naar de effectiviteit van orthopedische schoenen. Ruim duizend klanten werden vragen voorgelegd over de stabiliteit, de ervaren mobiliteit, pijnklachten en cosmetiek op het moment van afleveren van de orthopedische schoenen. De vragen waren allemaal gerelateerd aan de doelstelling van de schoenen; het optimaliseren van loopcomfort en het zorgen voor meer bewegingsvrijheid van de dragers van de schoenen. Uit het resultaat blijkt dat orthopedische schoenen ervoor zorgen dat 65% van de klanten die gereageerd hebben, weer aan mobiliteit hebben gewonnen. Ze geven aan weer aan een flinke wandeling te kunnen maken. Een vijfde deel van de klanten geeft aan stabiliteitsproblemen te ervaren als in huis gelopen wordt zonder orthopedische schoenen. Dit laatste onderschrijft het belang van orthopedische huisschoenen of het dragen van orthopedische schoenen in huis.
24 September, 2018 [Editie 15, Volume 1]
KWALITEIT VAN ZORG INZICHTELIJK MAKEN VOOR ORTHOPEDISCHE SCHOENEN
ONDERZOEK NAAR PATIENTGERAPPORTEERDE UITKOMSTMETINGEN OVER EFFECTIVITEIT VAN ORTHOPEDISCHE SCHOENEN
Gebruik en bruikbaarheid orthopedische schoenen In Nederland ontvangen jaarlijks ongeveer 60.000 mensen een paar orthopedische schoenen. Deze worden voorgeschreven bij allerlei voetproblemen, zoals pijn of wonden aan de voeten. Het gebruik en de bruikbaarheid van orthopedische schoenen is onderzocht in een promotieonderzoek door de Afdeling Revalidatie geneeskunde van het UMCG in 2011. Uit een vragenlijstonderzoek onder ruim 300 patiënten met orthopedische schoenen uit heel Nederland is gebleken dat vrijwel alle patiënten na drie maanden hun orthopedische schoenen dragen. En na ongeveer anderhalf dragen de meeste patiënten nog steeds deze schoenen. Patiënten die hun orthopedische schoenen veel gebruiken zijn positiever over alle factoren die met de bruikbaarheid te maken hebben dan patiënten die ze weinig dragen. Het gaat hierbij om o.a. het effect, gebruiksgemak en het uiterlijk van de schoenen. Het goed afstemmen van verwachtingen en de acceptatie van de orthopedische schoenen zijn belangrijke punten die voordat de patiënt de schoenen krijgt, helder moeten zijn. Als een patiënt verwachtingen heeft die uiteindelijk niet uitkomen, zullen de schoenen waarschijnlijk niet worden gedragen (onderzoek UMCG). Goede communicatie tussen patiënt en behandelaars is daarom cruciaal om de voorkeuren, verwachtingen en acceptatie van de patiënt mee te nemen in het proces, zodat orthopedische schoenen worden gemaakt die daadwerkelijk worden gedragen. Effectiviteitsonderzoek naar orthopedische schoenen Patiënten en patiëntenorganisaties worden steeds meer betrokken bij de verbetering van de kwaliteit van de zorg. Patiënten willen meestal een grotere rol spelen in hun eigen zorgproces en samen met hun zorgverleners beslissingen nemen. Zorgverleners zien de patiënt ook steeds meer als partner in de zorg en hanteren patiëntbeleving als vertrekpunt bij hun advies en handelen. Livit is er van overtuigd dat transparantie in de zorg een belangrijk thema is om de kwaliteit van de zorg inzichtelijk te maken. Om tot betrouwbare informatie te komen over de kwaliteit en uitkomsten van de geleverde zorg, moet deze eerst gemeten worden. Eén van de manieren om dat te doen is door klanten met behulp van PROM’s te vragen wat het effect van de zorg(behandeling) is geweest, op basis van hun ervaring. Iedereen is gebaat bij transparantie in de zorg: de patiënten, die betere zorg ontvangen, de zorgverleners die efficiëntere en effectievere zorg leveren en ook de zorgverzekeraars, die effectiviteit van ingekochte zorg kunnen valideren. Livit is in 2017 gestart met een onderzoek naar de effectiviteit van orthopedische schoenen. Klanten hebben over vier thema’s vragen beantwoord, gerelateerd aan de doelstelling van het hulpmiddel: stabiliteit, mobiliteit, pijn en cosmetiek. Onderzoeksopzet Wat is de opzet geweest van het onderzoek? Periode: september 2017 - september 2018 # Benaderde klanten: 1250 # reacties: 420 ( 34% responsepercentage) Resultaten van het onderzoek Loopmogelijkheden Het doel van orthopedische schoenen is het optimaliseren van loopcomfort en het zorgen voor meer bewegingsvrijheid van de gebruikers. Uit het resultaat blijkt dat orthopedische schoenen ervoor zorgen dat 65% van de respondenten weer een stuk mobieler zijn tijdens het dragen van orthopedische schoenen. . 37% geeft aan weer een flinke wandeling te kunnen maken en 28% naar de winkel in de buurt te kunnen lopen. (opgeteld is dit 65%) Slechts 7% is beperkt tot de eigen woonomgeving Er is een duidelijk verschil tussen de eerste en herhaal voorziening in mobiliteitsverbetering. 32% kan bij een 1st voorziening weer een flinke wandeling maken. Bij de herhaalverstrekking is dat gegroeid naar 41% Er is geen significant verschil geconstateerd tussen de loopmogelijkheden voor klanten met een type schoen OSA of OSB (semi-orthopedische schoen). Stabiliteitsproblemen Inzicht in stabiliteitsproblemen voor klanten met orthopedische schoenen: 25% geeft aan geen stabiliteitsproblemen te ervaren 25% alleen als er op oneffen terrein gelopen wordt (zoals in het bos) Er is een verschil tussen eerste en herhaal verstrekkingen in het ervaren van stabiliteitsproblemen. Bij herhaalvoorzieningen worden alleen onder moeilijke omstandigheden stabiliteitsproblemen ervaren. 19% geeft aan stabiliteitsproblemen te ervaren als in huis gelopen wordt zonder schoenen. Dit laatste onderschrijft het belang van orthopedische huisschoenen of het dragen van orthopedische schoenen in huis. Stabiliteitsproblemen kunnen leiden tot gevaarlijke situaties met persoonlijk letsel tot gevolg. Een huisschoen of orthopedische schoen kan dan net de juiste stabiliteit bieden. Pijnervaring Er is geen significant verschil tussen eerste en herhaal verstrekkingen in het ervaren van pijn. Het percentage dat geen pijn ervaart is ongeveer een derde van de respondenten. Er is een duidelijk verschil tussen het aantal klanten dat pijn ervaart tussen OSB (40%) en OSA (30%) klanten. De voeten worden door orthopedische schoenen in meer of mindere mate gecorrigeerd en/of ondersteund. Het is normaal dat dit enige gewenning vraagt en er de eerste dagen lichte tot matige druk wordt ondervonden. Deze druk zal geleidelijk aan minder worden en uiteindelijk verdwijnen. Om op een comfortabele manier aan nieuwe schoenen te wennen, worden diverse inloopschema's gehanteerd. Dat een groot deel van de orthopedisch schoengebruikers pijn ervaart bij het dragen, onderschrijft het belang van communicatie tussen patiënt en behandelaar. Zonder goede communicatie en voorlichting weet je als klant niet goed wat je kunt verwachten in het realiseren van het mobiliteitsdoel. Met goede voorlichting kun je als orthopedisch adviseur samen met de patiënt de meest optimale oplossing vinden, waarbij de voorkeuren, verwachtingen en acceptatie van de patiënt allemaal meegenomen worden. Cosmetiek en therapietrouwheid Inzicht in cosmetiek en therapie- trouwheid voor klanten die orthopedische schoenen zijn voorgeschreven: 39% geeft aan het enigszins belangrijk te vinden dat de schoenen er mooi uit zien, 'ook als dat een beetje ten koste gaat van het verhelpen van mijn problemen'. 45% vindt het totaal onbelangrijk hoe de schoenen er uit zien, als ze maar de voetproblemen verhelpen. 15% vindt het belangrijk dat de schoenen er mooi uit zien. Er is een significant verschil tussen eerste en herhaalverstrekkingen in het belang dat wordt gehecht aan de cosmetiek van de schoenen. Bij eerste voorzieningen geeft de klant in 33% van de gevallen aan het belangrijk te vinden dat de schoen er mooi uit ziet. Dat is een stuk hoger dan bij het reserve paar en herhaalvoorzieningen: eerste 33%, reserve 12% en herhaal 13%. Dit bevestigt het belang van het communiceren over de cosmetiek, juist ook bij de eerste voorziening. Vaak ligt hier de focus juist op de conceptbepaling. Dit zijn bijvoorbeeld onderwerpen als: makkelijker en langer kunnen lopen, minder pijn ervaren, een goede pasvorm, een stabielere houding en een verminderde kans op struikelen of vallen. Cosmetiek is dan vaak van ondergeschikt belang. De klant geeft echter aan juist ook geïnteresseerd te zijn in hoe de schoen er uit komt te zien, waar de orthopedisch adviseur met name gericht is op het halen van de mobiliteitsdoelstelling. Het ministerie van VWS stimuleert de sector tot onderzoek naar de meerwaarde van hulpmiddelen. Het meten van patiëntervaringen en patiëntgerapporteerde uitkomsten was een belangrijk thema in het verleden en is een belangrijk thema voor de toekomst. Door het meten van patiëntervaringen krijgen wij als zorgverleners informatie die een uniek kijkje geeft in de belevingswereld van de klant. Hoe heeft de klant zijn zorgproces ervaren? Hoe ervaart hij de (behandel)uitkomsten van de zorg? Hierbij kun je denken aan vermoeidheid, pijn en bewegingsvrijheid. Dat het meten van patiëntervaringen een belangrijk thema is en blijft blijkt uit de beleidsinitiatieven die recent gestart zijn, waaronder: VWS heeft in het regeerakkoord van 2017 activiteiten benoemd gericht op het gebruik van uitkomstinformatie in de zorg (o.a. VWS ‘ontwikkeling uitkomstgerichte zorg’). Ook het hoofdlijnenakkoord 2019-2022 tussen VWS en partijen in de Medisch Specialistische Zorg stelt dat uitkomsten van zorg belangrijker zijn dan omzet. Daarnaast willen de partijen in de zorg zich inzetten om uitkomstinformatie beschikbaar te maken in de spreekkamer. Zorginstituut Nederland voert het programma 'Uitkomstinformatie voor Samen Beslissen' in opdracht van VWS uit. Dit moet ertoe leiden dat in 2022 voor 50% van de ziektelast uitkomst- informatie beschikbaar is in de spreekkamer. Met uitkomst- informatie wordt zowel klinische uitkomsten (b.v. complicaties) als uitkomstinformatie gerapporteerd door patiënten zelf bedoeld. Deze projecten en nog vele anderen hebben tot doel om meer uitkomstinformatie beschikbaar te maken en het gebruik hiervan, met name in de spreekkamer, te stimuleren. Livit draagt daar graag haar steentje aan bij. Meer informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hermann Wessendorf, Operationeel Manager Schoenen via hwessendorf@livit.nl, Carlijn Renee, Productmanager Orthopedische Schoenen crenee@livit.nl of Esther Mik, Directeur Zorg en Allianties, emik@livit.nl. Bronnen: Programmatekst Goed Gebruik Hulpmiddelenzorg 2018 – 2020, ZONMW, juni 2017 Verkenning extramurale hulpmiddelen met aanspraak op basis van de zorgverzekeringswet en hulpmiddelen voor diabetes, ZonMw, 21 augustus 2015 Gebruik en bruikbaarheid orthopedische schoenen, onderzoek uit bij de Afdeling Revalidatiegeneeskunde van het UMCG, Dhr. J. van Netten, 2 februari 2011 Patiëntenparticipatie bij Patient Reported Outcome Measures (PROM’s), Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie, Philip van der Wees1 en Ildikó Vajda,2015 Ontwikkelingen in het meten en gebuiken van patiëntervaringen en patiëntgerapporteerde uitkomsten, Van de huidige stand van zaken naar lessen voor de toekomst, NIVEL en Zorginstituut Nederland, 2018 Resultaten Livit patiënt gerapporteerde uitkomstmetingen over effectiviteit van orthopedische schoenen, periode jan / sep 2018
effectiviteits- onderzoek naar orthopedische schoenen
PROM: Het succes van zorg volgens de klant PROM’s zijn een meetmethode om de effectiviteit van een behandeling te meten vanuit het perspectief van de klant. De mening of waardering van de klant is dus bepalend bij de vraag of en hoe succesvol een behandeling is. Het is dus geen klant tevredenheidsonderzoek? Nee. Zeker niet zelfs. Het gaat over de effectiviteit van de behandeling. Niet over de persoon of de instantie die de behandeling uitvoert. In de medische wereld PROM’s worden veelvuldig gebruikt in de medische wereld, zoals door ziekenhuizen en tandartsen. Door het effect van een behandeling te meten, kan iets gezegd worden over de effectiviteit van een operatie of een behandeling. PROM staat voor “patient reported outcome measure”. Hoe gaat het proces? PROM’s worden afgenomen met behulp van gevalideerde vragenlijsten. De vragen worden beantwoord op een vooraf gedefinieerde schaal, zodat de antwoorden goed met andere klanten te vergelijken zijn. Wat is het voordeel? Verkregen inzicht leidt tot verbeterpunten. Stel, uit de PROM komt naar voren dat u wint aan stabiliteit en minder pijn heeft, maar niet wint aan mobiliteit. Dan moet op dat gebied naar een oplossing gezocht worden. PROM’s maken zorg doeltreffender. We verzamelen data om – geanonimiseerd – onderzoek te doen. Door data te vergelijken kunnen we leren van de effectiviteit. En dat is voor iedere (toekomstige) schoendrager een voordeel.
PATIENT GERAPPORTEERDE UITKOMSTMETING (PROM)
Livit is in 2017 gestart met een onderzoek naar de effectiviteit van orthopedische schoenen.
Figuur 2: Resultaten Livit patiënt gerapporteerde uitkomstmetingen over effectiviteit van orthopedische schoenen, periode jan / sep 2018
Figuur 3: Resultaten Livit patiënt gerapporteerde uitkomstmetingen over effectiviteit van orthopedische schoenen, periode jan / sep 2018
Hermann Wessendorf (Operationeel Manager Schoenen), Carlijn Renee (Productmanager Orthopedische Schoenen), Esther Mik (Directeur Zorg en Allianties), Jan Willem van der Windt (CEO)
